نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد| نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد
مقاله جامع
جامع ترین مقاله شناخت نقطه به زبان فارسی
نقطه: مبانی هنرهای تجسمی
نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟
-
نقطه تجسمی چیست؟
-
مفهوم نقطه در هنرهای تجسمی با ریاضیات متفاوت است؟
منظور از نقطه در محیط پیرامون چیست؟
-
عنصر بصری نقطه در محیط پیرامون ما در چه قالب هایی یافت می شود؟
اهمیت عنصر بصری نقطه در چیست؟
-
اولین و سازنده ترین عنصر بصری چیست؟
اندازه نقطه نسبی است؟
-
آیا نقطه تجسمی دارای اندازه و فرم خاصی است؟
نقطه تجسمی چه مفاهیمی را القا می کند؟
نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد| نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد
-
نقطه تجسمی چیست؟
اولین عنصر بصری در مبانی هنرهای تجسمی که جایگاهی پر رنگ در میان تمامی عناصر دارد نقطه است. زمانی که از نقطه تجسمی صحبت می کنیم، مقصود چیزیست که رنگ، تیرگی یا روشنی و اندازه داشته و به راحتی قابل دیدن هست. بنابراین نقطه در هنرهای تجسمی چیزی نیست که دارای ویژگی های بصری ثابت و از قبل تعیین شده باشه.
-
مفهوم نقطه در هنرهای تجسمی با ریاضیات متفاوت است؟
پس میشه گفت این نقطه با نقطه ای که در ریاضیات و علوم دیگر وجود داره تفاوت داره. در هنر تجسمی نقطه به کمک یک ابزار اثر گذار روی صفحه ترسیم میشه؛ مثل اثر مداد یا قلمو یا حتی یک لکه ی رنگی. بنابراین نقطه در هنر تجسمی کاملاً ملموس و بصری هست و بخشی از اثر تجسمی رو تشکیل میده دارای شکل و اندازه نسبی هست.
نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد| نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد
-
منظور از نقطه در محیط پیرامون چیست؟
با نگاهی به محیط اطراف خود متوجه خواهی شد که عناصر بصری مختلف و از جمله نقطه، در قالب اجسام واشکال مختلف وجود دارند. پس نقطه تجسمی می تونه یک نقش یک پرنده در آسمان رو برای ما ایفا کنه، یا یک درخت اگر در فاصله ای بسیار دور تر از ما قرار بگیره که دیگر جزییات اون رو به وضوح مشاهده نکنیم، میتونه نقطه محسوب بشه.
ستاره ها در آسمان شب یا به طور کلی هر چیری که در فاصله دورتری از دید مخاطب قرار بگیرد و به چشم او مانند یک لکه یا یک نقطه دیده بشه نقطه تجسمی محسوب میشه.
نقطه در هنر های تجسمی چه نقشی دارد |نقطه در هنر های تجسمی چه نقشی دارد
نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد| نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد
-
نقطه اولین و مهمترین عنصر بصری نامیده میشه؛ حالا چرا؟
اول مبحث ذکر شد که نقطه اولین عنصر بصری هست، البته باید گفت نه تنها اولین؛ بلکه سازنده ترین عنصر بصری هم هست.یعنی چی؟ وقتی ما چندین نقطه رو در کنار هم قرار میدیم تجسمی از خط ایجاد میشه، از کنار هم قرار دادن چند خط سطح و از بهم پیوستن سطوح حجم تشکیل میشه. بنابراین منشا پیداش تمامی عناصر بصری، عنصر نقطه هست. از همین رو اولین عنصری که باید باهاش آشنا بشی و ویژگی هاش رو بدونی نقطست.
نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد| نقطه در هنرهای تجسمی چه نقشی دارد؟| هنگامه امیری نژاد
-
آیا نقطه تجسمی دارای اندازه یا فرم خاصی است؟
نکته مهم اینجاست که با توجه به مثال های ذکر شده نقطه شکل ثابت و خاصی نداره. مانند اینکه فکر کنیم نقطه شکلی شبیه دایره یا مربع داره. نقطه تجسمی میتونه در قالب هر شکل و فرمی باشه، مثل نقوش هندسی یا نقوش گیاهی و….
نکته دوم در مورد اندازه نقطه هست.
در تعریفی از نقطه گفته شد، اگر اجسام، اشیا و یا موجودات زنده در فاصله ای از دید مخاطب قرار بگیرند که دیگر قادر به تشخیص جزییات و ویژگی های آن نباشد، نقطه محسوب می شود. پس تشخیص نقطه بودن یک جسم به شکل یا فرم آن نیست، بلکه به فاصله یا محل قرارگیری ان در فضا و نسبت به مخاطب بستگی دارد. بنابراین باید گفت نقطه تجسمی دارای یک اندازه نسبی هست.
هر هنرمند در حوزه تخصصی خودش، با توجه به فضایی که در اختیار داره به خلق اثر هنری با کمک عناصر بصری می پردازد. منظور از عناصر بصری همان اشکال و فرم هاییست که هنرمند به کار می گیرد. نقطه تجسمی نسبت به فضای بصری یعنی کادری که هنرمند ترسیم یا انتخاب کرده سنجیده میشه چطور؟
یک شکل دایره رو با اندازه ثابت در نظر بگیر و این دایره رو در مرکز دو کادر با دو اندازه متفاوت کوچک و بزرگ قرار بده.
همینطور که مشاهده می کنی، دایره در کادر بزرگ تر، فضای کمتری رو اشغال کرده و از لحاظ اندازه کوچکتر به نظر می رسد پس میشه گفت در تصویر اول، دایره با توجه به کادر و نسبت به فضای اطراف موجود در کادر نقش نقطه رو به خودش میگیره؛ این در حالیست که همان دایره در کادر کوچک تر به خاطر اینکه فضای زیادی از کادر رو اشغال کرده به لحاظ اندازه بزرگتر به نظر می رسه و دیگه نقش نقطه رو نداره.
بنابراین یک عنصر با اندازه ثابت میتونه در دو فضای متفاوت نقش های متفاوتی به خودش بگیره. از همین رو در هنرهای تجسمی گفته می شود نقطه از اندازه نسبی برخوردار است و نسبت به کادر و فضای قرار گرفته در آن سنجیده می شود.
یک نقطه تجسمی با توجه به اینکه در کدام قسمت از کادر قرار می گیره، مفاهیم مختلفی رو به نمایش میزاره.
-
تمرکز
به طور کلی تمرکز به فرایند کنترل و نگه داشتن توجه به یک مساله خاص گفته میشه .در هنرهای تجسمی ، هنرمند باید بتونه حواس و توجه مخاطب را به پیام اصلی که توسط اِلمان های مختلفی که در اثر نهفته است جلب کنه و در این راه انتخاب عناصر بصری درست و استفاده به جا از آن ها از مهم ترین راه های ایجاد تمرکز در اثر به شمار میره.
حضور یک نقطه در هر جایی از کادر و فضای بصری میتونه تمرکز مخاطب رو به خودش جلب کنه، از انجایی که معمولاً مرکز هر کادر یا فضایی قسمت مهمی از آن محسوب میشه بنابراین بهترین قسمت برای ایجاد تمرکز توسط یک نقطه بصری محسوب می شه.
اگر در یک اثر هنری قصد نمایش پیام با یک فرم خاص رو دارید، یا برعکس اگر قصد نمایش یک مفهوم رو در بین تعداد زیادی از عناصر مختلف دارید، با قرار دادن سوژه اصلی در مرکز کادر این امر امکان پذیر هست.
-
سبکی
همانطور که می دانید نیروی جاذبه، قدرتیست که همه اجسام را روی زمین نگه می دارد و در صورت نبود آن اجسام وزنی نخواهند داشت و به سمت هوا و بالا حرکت می کنند. با این توضیح میشه گفت که برای نمایش مفاهیمی چون سبکی، بی وزنی، تعلیق و حرکت و پیشروی در هنرهای تجسمی یکی از راه ها، استفاده از محدوده ی بالای فضای تجسمی و کادر هست.
هنرمندان مختلف از همین رو برای نمایش حس پرواز و رهایی یا مفاهیمی چون قدرت،شکوفایی، اوج و پیروزی و یا به طور کلی هر مفهومی که نشان گر پیشرفت و حرکت رو به بالا و سعود هست، عناصر اصلی و کلیدی اثر خود رو در قسمت فوقانی کادر چیدمان می کنند. البته که نباید تعادل و تناسب و سایر عوامل موثر در ایجاد یک ترکیب بندی مناسب رو نادیده گرفت.
-
سنگینی
دقیقا برعکس این موقعیت هم امکان پذیر هست. اگر یک نقطه تجسمی در قسمت تحتانی یا پایین کادر و فضای بصری قرار بگیره ، مانند یک وزنه سنگین عمل میکنه،به نظر میرسه وزن زیادی داره و مفاهیمی چون سنگینی، سقوط و فرود رو با خودش به همراه داره.
همچنین هنرمند برای نمایش مفاهیمی چون سقوط، تنهایی، انزواع و بی حرکتی می تواند سوژه اصلی و مورد نظر خود رو با تئجه به در نظر گرفتن سایر عوامل موثر در ترکیب بندی ، در قسمت پایین فضای بصری قرار بده.
اما اگر در فضای کاریمون چند سوژه یا به اصطلاح نقطه تجسمی که عنصر مورد بحث ما در اینجا هست، داشته باشیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در همچین موقعیتی یعنی وجود چند نقطه متعدد در صفحه بر اساس ویژگی های بصری مثل شکل، اندازه ، تیرگی روشنی، رنگ، بافت و دوری و نزدیکی؛ تاثیرات بصری مختلفی ایجاد خواهد شد و از آنجایی که نقاط بصری دارای انرژی هستند و میتونن مفاهیم مختلفی رو به صورت جداگانه داشته باشند، خیلی مهمه که بین نقاط مختلف هماهنگی و ارتباط صحیح وجود داشته باشه ، چون در غیر این صورت اگر تعدادی نقطه رو بی هدف در صفحه رها کنی عدم تمرکز و پراکندگی و اغتشاش رو به نمایش میزاره.
هنرمندان عرصه های مختلف همواره از عناصر بصری مختلف برای نمایش کیفیات بصری مختلف استفاده می کنند .در این بین استفاده از عنصر بصری نقطه برای نمایش جلوه هایی چون عمق، حرکت و ریتم،تیرگی و روشنی از چایگاه ویژه ای برخوردار است.
-
عمق نمایی
تغییر در اندازه ،استفاده از تن های مختلف رنگی،تغییر تیرگی و روشنی و تغییر فاصله از راه های نمایش عمق در آثار هنری توسط هنرمندان است.
-
نمایش حجم
یکی از راه های نمایش حجم استفاده از درجات مختلف تیرگی وروشنی یا به اصطلاح سایه و روشن است. با کنترل کردن فاصله بین نقطه های بصری، و ایجاد تجمع و پراکندگی می توان به درجاتی از تیرگی و روشنی دست پیدا کرد.
-
ایجاد حرکت
یکی از کیفیات بصری موثر در ایجاد تمرکز، توجه و هدایت نگاه مخاطب در اثر هنری، نمایش حرکت و ریتم می باشد. در این مسیر می توان با تکرار و تغییر عناصر بصری از جمله نقطه در جهتی خاص حرکت و ریتم ایجاد کرد.